LINK TÀI LIỆU ĐẦY ĐỦ: BÀI VIẾT CỦA PGS.TS. LƯU ĐỨC HẢI
TÓM TẮT BÀI VIẾT
Bối cảnh cải cách thể chế và chính quyền địa phương 2 cấp
Quá trình hình thành và phát triển của mô hình chính quyền ba cấp: Xã – huyện – tỉnh, đã gắn bó suốt chiều dài lịch sử đấu tranh thống nhất đất nước Việt Nam ta, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mô hình này đã đóng vai trò rất lớn, đặc biệt là cấp huyện từng được xác định là “pháo đài” trong phát triển kinh tế – xã hội, giữ vững an ninh, quốc phòng. Bước vào giai đoạn phát triển mới của đất nước, bộ máy quản lý nhà nước đã được sắp xếp lại theo hướng tinh gọn, hiện đại và hiệu quả. Chính quyền ba cấp được thay thế bởi mô hình chính quyền địa phương hai cấp để đáp ứng yêu cầu phát triển, yêu cầu gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân [1]. Trong nỗ lực cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy, Việt Nam bước vào giai đoạn cải cách hành chính sâu rộng nhất trong vài thập kỷ trở lại đây:
- Từ năm 2019 đến 2023, cả nước đã thực hiện sáp nhập gần 400 đơn vị hành chính cấp xã không đạt tiêu chuẩn về diện tích và dân số, theo tinh thần của Nghị quyết 37- NQ/TW ngày 24/12/2018 của Bộ Chính trị về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã và Nghị quyết 653/2019/UBTVQH14 ngày 12/3/2019 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 – 2021.
- Ngày 12/6/2025, Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết sáp nhập từ 63 tỉnh, thành xuống còn 34 (gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương mới), đồng thời xoá bỏ hoàn toàn cấp huyện – chuyển sang mô hình “chính quyền địa phương hai cấp”: cấp tỉnh và cấp xã (xã, phường, đặc khu), có hiệu lực từ 1/7/2025.
- Kết quả sắp xếp cấp xã cũng được quyết định trong cùng thời điểm: tổng số xã, phường giảm khoảng 60‑ 70%, từ hơn 10.000 xuống còn khoảng 3.300 đơn vị (bao gồm phường, xã và đặc khu).
Nguồn: PGS. TS. Lưu Đức Hải Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam; KS.Trần Văn Hành và KS. Nguyễn Thị Thanh Hoa Viện Nghiên cứu đô thị và Phát triển hạ tầng – “Hội thảo Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn Quốc gia”
